Xích đồng nam còn được gọi với một số tên gọi khác như mò hoa đỏ, lọ cái, ngọc nữ đỏ….Tên khoa học là Clerodendrum squamatum(Vent), Willd, thuộc họ hoa môi.
Xích đồng nam là có thân thảo, ít phân cành, lá mọc đối xứng từ gốc đến ngọn. Một số đặc điểm nhận dạng dược liệu gồm có:
Thân cây có hình vuông khi còn non, khi già tiêu biến thành hình tròn, màu bạc hoặc nâu xám. Đường kính thân cây khoảng 0.3 – 0.8cm, chiều cao trung bình 1,5 – 2m.
Lá có cuống phân rãnh, gốc hình tim, được chia thành 5 thùy không đều, mép lá có răng cưa, mặt trên lá có màu sẫm hơn so với mặt dưới.
Hoa xích đồng nam mọc thành từng cụm hình xim, chia thành 2 ngả ở ngày đầu ngọn, mỗi chùm hoa dài 15 – 20cm. Nhụy và nhị mọc buông ra ngoài.
Quả hạch màu đen được bao trong lớp cánh hoa màu đỏ, thông thường mùa hoa kéo dài từ tháng 5 – 11.
Nhiều người bị nhầm lẫn giữa cây hoa xích đồng nam và bạch đồng nữ, đây là 2 loại cây cùng họ, có những đặc điểm tương đồng. Tuy nhiên, xích đồng nam có hoa màu đỏ đặc trưng còn bạch đồng nữ có hoa màu trắng.
Xích đồng nam phân bố ở Sơn la, Hà giang, Tuyên quang, Bắc giang, Bắc ninh, Phú thọ, Vĩnh phúc, Hà nội, Hòa bình, Hải phòng, Nam định, Hà nam, Ninh bình, Thanh hóa, Nghệ an, Hà tĩnh, Quảng bình, Quảng trị, Thừa thiên, Đà nẵng, Quảng nam. Sinh thái: Mọc nơi ẩm, độ sáng vừa phải, ở rừng thưa, thung lũng, ven rừng, ven đường đi, ở độ cao lên đến 1000 m. Ra hoa và quả từ tháng 5-11.
Cây dược liệu có thể thu hái quanh năm nhưng thời điểm có nhiều dược chất nhất là khi cây chuẩn bị ra hoa. Cây ưa bóng nên trồng vào vụ Đông Xuân, nếu trồng vào mùa nóng cần có lán che và cấp nước thường xuyên cho cây phát triển.
Khi chiều cao của thân cây đạt 1,5 – 2m là có thể thu hoạch, nên thu hái trước khi cây ra hoa. Khi thu hoạch nên sử dụng dao sắc chặt ngang thân sao cho chiều dài gốc còn lại 5 – 10cm để cây có thể tái sinh.
Dược liệu được bào chế đơn giản, chỉ cần rửa sạch, chặt khúc 1 – 2cm, phơi khô, bảo quản nơi khô ráo, tránh tiếp xúc ẩm và không khí.
 |
| Cây thuốc xích đồng nam hay còn gọi là cây mò đỏ là một vị thuốc trong Y học cổ truyền. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Y học cổ truyền
Quan điểm Y học cổ truyền cho rằng xích đồng nam dược liệu có vị đắng nhạt, tính mát giúp thanh nhiệt, thải độc cho cơ thể. Ngoài ra, cây thuốc còn giúp khu phong, trừ thấp, tiêu sưng viêm và lợi tiểu.
Công dụng của cây dược liệu còn được phân chia theo từng bộ phận:
Cụm hoa: Có vị ngọt, tính ấm, không độc giúp bổ huyết, tăng cường tuần hoàn máu.
Rễ cây: Vị nhạt, tính bình, không độc giúp khu trừ phong thấp, thanh lọc can phế, tiêu viêm, tán ứ.
Lá cây: Giúp thanh nhiệt và tiêu thũng.
Theo y học hiện đại
Y học hiện đại đã nghiên cứu và tìm thấy nhiều thành phần dược liệu có trong cây xích đồng nam. Tiêu biểu như clerodin, furantri terpenoid, flavonoid glycosid, hispidalin 7-0-glucoronid và scutellarein, 7-0-glucoronid.
Theo kết quả nghiên cứu thực nghiệm các hoạt chất này góp phần làm giảm triệu chứng của nhiều bệnh lý như:
Hỗ trợ điều trị vàng da, vàng mặt, viêm gan, xơ gan cấp độ nhẹ.
Đặc tính kháng viêm giúp loại bỏ các triệu chứng viêm nhiễm ghẻ lở, tróc đầu, mụn nhọt ngoài da.
Làm giảm khí hư, mùi vùng kín, điều hòa chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới.
Ngoài ra, xích đồng nam còn có tác dụng giảm đau nhẹ, hạ huyết áp
 |
| Xích đồng nam vị thuốc quý chữa bệnh phụ nữ. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Bài thuốc chữa kinh nguyệt không đều, tiểu buốt, tiểu ra máu
Chuẩn bị: Cây huyết dụ, búp mía giò non, mã đềm bầu đất, rễ cây xích đồng nam mỗi vị 10 – 15g
Thực hiện: Các dược liệu sau khi rửa sạch thì mang đi thái nhỏ, sao khô rồi cho vào ấm cùng với 1 lít nước và đun trên lửa nhỏ. Chia nước thuốc thành nhiều lần và uống hết trong ngày. Mỗi ngày dùng 1 thang đến khi triệu chứng cải thiện.
Bài thuốc chữa đau bụng kinh
Chuẩn bị: Xích đồng nam, ngải cứu, cỏ ích mẫu, hương phụ mỗi vị 6g
Thực hiện: Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì cho vào ấm cùng với 500ml và đun trên lửa nhỏ trong vòng 30 phút. Chắt lấy nước thuốc chia thành nhiều lần và uống hết trong ngày. Mỗi ngày sắc uống 1 thang, áp dụng trong vòng 2 – 3 tháng để đạt được kết quả tốt nhất.
Bài thuốc trị bệnh bạch đới và khí hư ở phụ nữ
Chuẩn bị: Cỏ ích mẫu, xích đồng nam, ngải diệp, hương phụ với lượng vừa đủ
Thực hiện: Các vị thuốc cho vào ấm sắc cùng với 1 lít nước. Đến khi cạn còn 1/3 thì tắt bếp. Chia lượng thuốc thành 2 lần và uống khi con ấm. Mỗi ngày dùng 1 thang, áp dụng từ 1 – 3 tháng.
Bài thuốc chữa tăng huyết áp
Chuẩn bị: Lá xích đồng nam, hoa hoè, hoa cúc, cam thảo với liều lượng vừa đủ
Thực hiện: Dược liệu sau khi sao vàng thì cho vào ấm cùng với 1.5 lít nước đun trên lửa nhỏ. Đến khi còn khoảng 2 chén thì tắt bếp, chia nước thuốc thành 2 lần và uống khi còn ấm. Mỗi ngày sắc uống 1 thang để cải thiện tình trạng cao huyết áp.
Bài thuốc chữa đau mỏi gối, thấp khớp
Chuẩn bị: Cà gai leo, xích đồng nam, 3 loại đơn (mặt trời, răng cưa, tướng quân), tầm xuân, cành dây.
Thực hiện: Cho các vị thuốc đã chuẩn bị vào ấm cùng với lượng nước vừa đủ. Chia lượng nước thuốc thành 2 phần và uống hết trong ngày. Áp dụng liên tục từ 1 – 2 tháng để cảm nhận tình trạng đau nhức khớp cải thiện.
Bài thuốc chữa vàng da, vàng mắt
Chuẩn bị: Rễ xích đồng nam 30g
Thực hiện: Dược liệu sau khi rửa sạch thì cắt khúc, sao vàng. Sau đó cho vào ấm cùng với 1 lít nước sắc đến khi còn lại 1 chén thì tắt bếp, dùng nước thuốc uống khi còn ấm để đạt được kết quả tốt nhất.
Bài thuốc chữa đái dắt, đái buốt, đái ra máu
Chuẩn bị: Xích đồng nam, rễ tranh, bạch đồng nữ, cỏ bấc, ốc nhồi
Thực hiện: Các vị thuốc sau khi rửa sạch thì cho vào nồi cùng với lượng nước vừa đủ và đun trên lửa nhỏ. Mỗi ngày sắc uống 1 thang đến khi triệu chứng thuyên giảm hẳn.
Bài thuốc giúp giải uất, điều can, thanh nhiệt
Chuẩn bị: Thanh bì, dái nghệ vàng, quả dành dành (sao cháy) mỗi vị 20g, xích đồng nam (sao), bạch đồng nữ (sao) mỗi vị 40g, cam thảo dây 16g
Thực hiện: Các dược liệu đem đi sắc với 800ml trên lửa nhỏ, đến khi cạn còn 250ml thì tắt bếp. Chia nước thuốc thành 2 – 3 lần và uống hết trong ngày.
 |
| Trong Y học cổ truyền lưu truyền nhiều bài thuốc chữa bệnh từ cây xích đồng nam an toàn và hiệu quả. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Để đảm bảo an toàn cũng như hiệu quả chữa trị tốt nhất trong quá trình dùng dược liệu xích đồng nam chữa bệnh, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:
Không dùng cho người quá mẫn hoặc có tiền sử dị ứng với các thành phần trong dược liệu này.
Phụ nữ mang thai, đang cho con bú, trẻ em hoặc người mắc bệnh nền cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi thực hiện các bài thuốc chữa bệnh từ cây xích đồng nam.
Tránh tự ý kết hợp xích đồng nam với các loại tân dược hoặc các dược liệu khác. Ngoài ra, không nên lạm dụng hoặc dùng thuốc quá liều lượng khuyến cáo vì có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ.
Trong quá trình thực hiện các bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc xích đồng nam, nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường bạn cần đến ngay cơ sở y tế để được theo dõi và xử trí đúng cách.
Cây xích đồng nam là vị thuốc quý được dùng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả chữa trị tốt nhất, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên môn/ thầy thuốc để được hướng dẫn liều dùng và cách dùng phù hợp với tình trạng bệnh lý.
 |
| Đối tượng bị dị ứng với các thành phần của bài thuốc xích đồng nam không nên sử dụng. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/ |
Cây dược liệu xích đồng nam mọc nhiều ngoài tự nhiên, rất nhiều đơn vị cung cấp dược liệu cũng nuôi trồng, thu hái và cung cấp ra ngoài thị trường. Người dùng có thể dễ dàng tìm mua được với mức giá hợp lý. Bình quân giá dược liệu dao động trong khoảng từ 120.000 – 150.000 vnđ/500g.
Tuy nhiên, do quá nhiều đơn vị cung cấp cùng với mức giá có sự chênh lệch khiến người dùng hoang mang. Mua xích đồng nam ở đâu tốt và đảm bảo chất lượng luôn là câu hỏi thường trực với những người quan tâm tới dược liệu này. Hiện nay, trên thị trường mọi người có thể tham khảo sản phẩm của Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm.
Xích đồng nam được Vietfarm nuôi trồng và chăm sóc trong vùng chuyên canh dược liệu đạt tiêu chuẩn GACP – WH khép kín, đảm bảo hàm lượng dưỡng chất tốt nhất. Toàn bộ quá trình nuôi trồng hữu cơ, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kích thích tăng trưởng.
Sau khi thu hái dược liệu được sấy thăng hoa, đóng gói và bảo quản. Nhờ đó, xích đồng nam giữ được tối đa dưỡng chất và hương thơm đặc trưng.
Sản phẩm của Vietfarm đang được bán với mức giá cạnh tranh là 125.000 vnđ/500g. Người dùng có thể mua trực tiếp tại các đại lý phân phối chính hãng hoặc đặt online thông qua các kênh bán hàng trực tuyến (website, facebook, zalo…).
Vietfarm có hỗ trợ thanh toán khi nhận hàng và miễn phí vận chuyển cho các đơn từ 3kg trở lên.
Trên đây là những thông tin cơ bản về cây dược liệu xích đồng nam , mọi người nên nắm bắt được trước khi chọn mua và sử dụng. Để có được hiệu quả tốt nhất cần sử dụng dược liệu theo hướng dẫn của người có chuyên môn, tuân thủ các nguyên tắc về liều lượng và đối tượng. Như vậy sẽ tận dụng được tối đa dưỡng chất của dược liệu và đảm bảo an toàn cho người dùng./.
