Củ mài hay còn gọi là hoài sơn, sơn dược, chỉnh hoài, khoai mài, được dùng làm thuốc chữa bệnh. Tên khoa học là Dioscorea Persimilis, họ củ nâu. Loại cây này thường mọc hoang ở nhiều nơi, mọc cắm sâu vào xuống lòng đất. Người ta thường dùng làm món ăn và làm thuốc chữa bệnh.

Củ mài được thu hái làm thuốc chữa bệnh hoặc nguyên liệu chế biến món ăn

Sau khi thu hoạch, củ mài được làm sạch, gọt bỏ vỏ vàng nâu. Tiếp đến, cắt củ mài thành khúc rồi ngâm vào nước phèn chua trong khoảng 2 – 4 giờ. Ngâm nước phèn chua giúp giảm độ nhớt của củ dược liệu.

Dược liệu được ngâm kỹ, sau đó vớt ra, rửa lại với nước sạch. Có thể dùng tươi chế biến thức ăn, làm thuốc hoặc tiếp tục sấy, phơi khô để bảo quản dùng dần. Phơi sấy liên tục trong khoảng 24 tiếng đồng hồ, nhiệt độ từ 50 – 60 độ C.

Công dụng của củ mài

Theo Đông y, củ mài hay còn gọi là hoài sơn có tính bình, vị ngọt, quy vào các kinh Tỳ, Vị, Phế, Thận. Do đó, được sử dụng làm dược liệu điều trị các vấn đề như ho, chữa khó tiêu, tả lỵ, suy nhược cơ thể, bổ máu, tăng cường tuần hoàn máu, đái tháo, đái rắt, làm mạnh tỳ vị,…

Theo Y học hiện đại, nhờ chứa nhiều hoạt chất tốt cho sức khỏe, dược liệu được sử dụng làm thuốc chữa trị nhiều vấn đề. Công dụng cụ thể như:

• Diosin: Có tác dụng ngăn ngừa và cải thiện tình trạng loãng xương, đây cũng là hoạt chất chống dị ứng, ung thư và ngăn ngừa virus gây hại cho cơ thể.
• Allantoin: Hoạt chất có tác dụng loại bỏ tế bào chết, giảm tình trạng sừng hóa, giúp dưỡng da, tăng độ đàn hồi, mềm mịn, thúc đẩy vết thương mau chống hồi phục, giảm kích ứng da.
• Saponin: Chất có tác dụng chống đột biến tế bào, giảm ung thư,…
• Cholin: Có tác dụng chữa viêm gan mãn tính, xơ gan, giảm đau mỏi, co giật, giúp cải thiện trí nhớ, giảm lo âu,…

Ngoài các lợi ích kể trên từ các hoạt chất có trong củ mài, hàm lượng tinh bột, nguyên tố vi lượng và protid còn giúp cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể, chống đói,… Do đó từ xưa người dân đã sử dụng loại củ này chế biến món ăn.

Cách dùng củ mài chữa bệnh

Sử dụng củ mài làm thuốc chữa bệnh với nhiều bài thuốc hay, tham khảo một số cách dưới đây:

Bài thuốc chữa tiêu chảy, kiết lỵ

Dùng dược liệu làm thuốc giúp cải thiện tình trạng tỳ vị hư nhược kéo dài gây kiết lỵ, tiêu chảy. Có nhiều bài thuốc như sau:

Bài thuốc 1:

• Chuẩn bị: 80g củ mài khô, thêm vào bạch truật, đẳng sâm, trôm lay motoj lượng vừa đủ. 60g biển đậu, 30g trần bì, một ít cát cánh, hạt ý dĩ, sa nhân, hạt sen.
• Thực hiện: Trộn đều tán thành bột, dùng mỗi ngày 3 lần, mỗi lần dùng 8g – 12g. Dùng cho trẻ em từ 4g – 6g. Bột khuấy với nước sôi hoặc đun nóng uống trực tiếp khi còn ấm.

Bài thuốc 2:

• Chuẩn bị: Củ mài, gạo, muối.
• Thực hiện: Sao vàng củ mài, sau đó tán thành bột mịn. Gạo nấu nhừ rồi trộn thêm 8g – 10g bột củ mài, một ít muối thành hỗn hợp như hồ để ăn.

Bài thuốc 3:

• Chuẩn bị: 60g khoai mài, 180g ngũ vị tử, 120g nhục thung dung, 90g đỗ trọng sao vàng, 30g mỗi vị xích thạch chỉ, thần phục, ngưu tất, thục địa, trạch tả lượng vừa đủ.
• Thực hiện: Nguyên liệu rửa sạch sau đó tán thành bột, vo thành viên bằng hạt đậu đen. Uống mỗi ngày 20 – 25 viên giúp cải thiện kiết lỵ, tiêu chảy.

Bài thuốc giúp kiện tỳ, tiêu thực cho trẻ em

Sử dụng dược liệu giúp chữa khó tiêu cho trẻ em, dùng theo cách sau:

• Chuẩn bị: 60g củ mài, 45g bạch biển đậu, cùng với lượng tương ứng mạch nha, sơn trà, tần quy, thần khúc, 30g mỗi vị gồm bạch truật, sử quân tử, 20g mỗi vị gồm hoàng liên, cam thảo.
• Thực hiện: Bạch truật, bạch biển đậu, củ khoai mài sao vàng. Tiến hành tán thành bột các dược liệu, trộn với mật ong rồi vo thành viên như hạt đậu đen. Mỗi ngày cho trẻ uống 2 – 3 lần, dùng mỗi lần 7 – 10 viên tương đương khoảng 3g thuốc.

Bài thuốc chữa tình trạng di tinh tái phát

Sử dụng cho đàn ông gặp phải tình trạng di tinh nhiều lần, khó kiểm soát cương dương, bị vô sinh hiếm muộn. Tham khảo các bài thuốc:

Dùng củ mài chữa chứng di tinh cho nam giới

Bài thuốc 1:

• Chuẩn bị: 12g mỗi vị gồm củ mài, táo nhân, đẳng sâm, bạch truật, kim anh, khiếm thực, phục linh, 6g mỗi vị quả mâm xôi, viễn chí, 4g cam thảo.
• Thực hiện: Nguyên liệu sắc lấy nước cô đặc uống mỗi ngày giúp cải thiện tình trạng di tinh.

Bài thuốc 2:

• Chuẩn bị: 200g củ mài, 100g hạt ý dĩ, hạt sen, củ sung.
• Thực hiện: Nguyên liệu rửa sạch, sau đó sao vàng hoặc phơi sấy cho khô. Dùng mỗi ngày 12g bột, hòa với nước ấm uống hoặc ăn cùng với cơm, xôi.