Hoa nhài tên gọi khác là mạt lợi, nhài đơn, lài. Tên khoa học Jasminum sambac (L.) Aiton, thuộc họ Nhài Oleaceae.

Nhài là thực vật thân nhỡ, cao 0,5-3m, cây nhiều cành mọc tỏa xung quanh, có hình bầu dục, mặt bóng, mặt lá dưới có lông, mép lá nguyên.

Hoa mọc thành cụm ở ngọn, màu trắng, mùi thơm đặc trưng. Hoa thu hái vào mùa hè khi hoa nở có thể dùng tươi hoặc phơi khô, bảo quản trong hộp kín, đặt ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Theo y học hiện đại, hoa nhài có chứa chất béo thơm hàm lượng 0,08%. Hoa nhài có vị cay ngọt, tính mát. Tác dụng lợi thấp, giải biểu, thanh nhiệt, trấn thống, an thần.

1. Bài thuốc từ hoa nhài

- Chữa mất ngủ:

Hoa nhài 6g, tâm sen 8g. Hãm hoa nhài và tâm sen với nước sôi, uống 3 lần/ngày, trong 7-10 ngày.

Hoặc dùng hoa nhài 10g, kim ngân hoa 20g, bồ công anh 20g, cam thảo đất 10g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần, uống trong 7-10 ngày.

- Trị tiêu chảy:

Hoa nhài 5g, lá chè xanh 10g, thảo quả 3g,

vỏ quả ổi xanh

3g. Sắc với 600ml nước còn 200ml, chia 3 lần trong ngày, uống sau bữa ăn, trong 3-5 ngày.

Hoặc dùng: Vỏ quả lựu 10g, cam thảo đất 10g, hoa nhài 10g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, uống trong 3-5 ngày.

- Trị sốt nóng, sợ gió, sợ lạnh do nhiễm phong hàn:

Hoa nhài 4g, thảo quả 3g, lá chè xanh 10g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, uống trong 5-7 ngày.

- Trị mụn nhọt, tiêu mụn viêm:

Hoa nhài 10g, cam thảo đất 5g, kim ngân hoa 20g, bồ công anh 20g, sắc lấy nước uống ngày 1 thang, chia 2-3 lần, trong 7-10 ngày.

- Trị đau mỏi đầu gối, đau xương khớp:

Hoa nhài 50g, móng giò heo 200g.

Cách nấu: Móng giò heo rửa sạch, chặt khúc ướp gia vị. Hoa nhài rửa sạch để ráo. Cho 3 bát nước đun sôi móng giò 30 phút, cho hoa nhài vào, nêm gia vị vừa đủ, bắc ra ngay.

- Chữa tăng huyết áp:

Hoa nhài 10g, hoa hòe 10g, hoa đại 10g. Sắc với 600ml nước còn 200ml, uống 2 lần sáng- chiều, trong 10 ngày.

- Chữa đau đầu, hoa mắt, chóng mặt:

Hoa nhài, hoa cúc mỗi vị 6g, cả 2 rửa sạch để ráo đem hãm với nước sôi, uống thay trà hàng ngày, uống trong 10 ngày.

- Hỗ trợ điều trị hen suyễn:

Hoa nhài 3g, đậu phụ 100g, hãm vào nước sôi uống